Śmieciowa rewolucja – co przyniesie, czy się sprawdzi?

Klamka zapadła, zmiana ustawy o odpadach wprowadza gruntowne zmiany dotyczące gospodarki odpadami. Od 1 lipca 2013 w całej Polsce obowiązywać będą nowe zasady. W istotnej mierze będą one dotyczyły mieszkańców. Poniżej przedstawiam bardzo ogólną i subiektywną informację co nas czeka w związku ze zmianami.

Nowe zasady
Podstawowa zmiana polega na tym, ze „właścicielem” odpadów staje się gmina. To na jej barki spada obowiązek zorganizowania system odbioru, segregowania, transportu i zagospodarowania odpadów. Gmina wykonuje te zadania za środki, które uzyskuje od mieszkańców w formie opłaty śmieciowej. Za te pieniądze wyłania operatora transportu(koniecznie w przetargu publicznym), finansuje zasady segregacji śmieci, pokrywa koszty zagospodarowania odpadów na wysypisku, organizuje minimum dwa Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych(PSZOK).

W jakim celu?
Celem wprowadzenia nowych zasad gospodarowania odpadami jest osiągnięcie określonych przepisami UE parametrów wielkości składowania odpadów oraz ilości segregowania odpadów. Zgodnie z unijnymi regulacjami trzeba osiągać odpowiednie parametry w 2013 i 2020 roku. W przypadku gdy te limity nie zostaną osiągnięte, Polska zapłaci surowe kary finansowe do kasy UE, a jeśli to nastąpi, kary te obciąża samorządy, które są odpowiedzialne za gospodarkę odpadami.

Kto wywiezie odpady?
Gmina ma obowiązek wyłonić w przetargu firmy transportowe, które będą wywozić odpady. Przepisy ustawy nie dają tu żadnych furtek i nakazują przeprowadzenie przetargu. Może to w konsekwencji powodować, że część firm komunalnych(gminnych), takich jak policki Trans-Net, straci zlecenia na podstawową działalność i zostaną zlikwidowane. Rozwiązanie dziwne, zwłaszcza, że cała Europa ma regulacje pozwalające gminom zlecać bez przetargu transport odpadów firmom, które sama zakłada i prowadzi. Jedyne wyjątki na skalę europejska to Polska i Czechy. W Czechach, kilka lat temu wprowadzono te zasady. W ogromnej większości przetargi powygrywały ogromne koncerny niemieckie, stosując zaniżone oferty. Doprowadziło to w ciągu trzech lat do całkowitej likwidacji gminnych firm komunalnych. Dziś duże koncerny(po wykończeniu konkurencji) obsługują czeski rynek po znacznie wyższych cenach niż trzy lata temu. Czy taki był cel nowej regulacji śmieciowej uchwalonej przez polski parlament? Trudno odpowiedzieć na to pytanie ale niewątpliwie „coś jest na rzeczy”. W ewentualnym czarnym scenariuszu Trans-Net zostanie zlikwidowany i ponad 100 osób straci pracę.

Jak będziemy segregować odpady?
Nie wiadomo jeszcze do końca jak będzie wyglądał system segregacji odpadów w Policach. Prawdopodobnie bardzo podobnie do tego, co jest obecnie. Podstawową kwestią jest to – CO BĘDZIEMY SEGREGOWĆ? Czyli jakie rodzaje odpadów będą segregowane, a jakie nie. Na tym polu konieczna jest bardzo szeroka i intensywna praca edukacyjna, bo przecież nie każdy jest w stanie „od ręki” czy „intuicyjnie” określić, jaki odpad jest do wysegregowania, a jaki nie. Jak odróżnić czy coś zakwalifikować jako papier, karton, czy odpad wielomateriałowy(np. zeszyt z okładką z folii). Akcja edukacyjna ma ruszyć tuż po nowym roku. Mam nadzieję, ze pomoże poprawić stan wiedzy mieszkańców na ten temat.

PSZOK-i
Punty Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych(PSZOKI) będą zlokalizowane w Trans-Necie i w ZOiSOK w Leśnie Górnym. W tych punktach będzie można oddawać odpady wychodzące poza zakres odpadów selektywnie zbieranych ale takich, których nie można wyrzucać do zwykłych pojemników – czyli akumulatory, gruz, sprzęt AGD itd.

Segregujesz – będzie taniej, nie segregujesz – zapłacisz drożej.
Ustawa chce promować segregację odpadów „źródła”, czyli w miejscu ich powstawania. Gminy, określając stawki proponują dwa warianty – niższa opłata, za segregowanie odpadów, wyższa, za brak segregacji. Pomysł i mechanizm uważam za świetny, gorzej chyba ze sferą kontroli i weryfikacji tego segregowania. Czas pokaże jak to będzie wyglądać. Niepokój może wzbudzać fakt, że ustawa przewiduje wprowadzanie odpowiedzialności zbiorowej. Czyli, jeżeli w budynku czteropiętrowym wszyscy zadeklarują segregowanie, a mimo to w ich koszach na śmieci będą się pojawiać odpady zmieszane(czyli nie wysegregowane), może być tak, że gmina uzna brak segregacji i wszyscy zapłacą stawkę wyższą.

STAWKI
Ustawa przewiduje cztery różne rodzaje opłaty za śmieci:
1 – opłata według ilości mieszkańców
2 – opłata według ilości zużytej wody w gospodarstwie domowym
3 – opłata według powierzchni mieszkania
4 – opłata ryczałtowa od gospodarstwa domowego
Każda z tych metod ma swoje zalety i wady. Wszystko wskazuje na to, ze w Gminie Police obowiązywać będzie zasada naliczania opłaty śmieciowej od ilości mieszkańców. W moim przypadku: ja, żona i córka – opłata będzie za trzy osoby.

DEKLARACJA
Na początku przyszłego roku do wszystkich właścicieli nieruchomości w gminie dotrą deklaracje odpadowe. W tych deklaracjach mieszkańcy określą ilość mieszkańców w danym lokalu, zadeklarują, czy będą segregować odpady czy nie. Taką deklarację będzie trzeba odesłać do gminy. Odesłanie jest ważne, bo w przypadku braku tej deklaracji, gmina ma prawo sama narzucić opłatę na podstawie danych meldunkowych i oczywiście założy stawkę wyższą, czyli bez segregowania.

Regulaminy, przepisy, prawo lokalne
Do końca 2012 roku rada miejska musi przyjąć nowy regulamin czystości i utrzymania porządku w gminie. Ta regulacja będzie bardzo istotna, bo określi zasady postępowania z odpadami, nałoży również sankcje na tych, którzy będą próbowali oszukiwać.
Opłata śmieciowa jest formą podatku określoną przepisami. W przypadku, gdy ktoś będzie się uchylał od jej p[łacenia, wszczynane będzie postępowanie podatkowe, kończące się nakazem w Urzędzie Skarbowym. Opłata prawdopodobnie będzie pobierana miesięcznie, z możliwością wniesienia jej za cały rok z góry.

Ile zapłacimy???
Przykłady napływające z Polski pokazują, że opłaty oscylują w przedziale od 11 do 15 złotych miesięcznie za osobę w przypadku segregowania odpadów oraz 15-20 złotych w przypadku braku segregowania. Nie SA znane jeszcze konkretne propozycje stawek w Policach ale należy oczekiwać, że będą one mieścić się w podanych powyżej przedziałach.
Decyzje w tym zakresie MUSZĄ zostać podjęte do końca 2012 roku. W Policach, prawdopodobnie na początku grudnia, zwołana zostanie nadzwyczajna sesja rady miejskiej poświęcona gospodarce odpadami.

Warto już dziś zastanowić się i przemyśleć swoją rolę w nowym systemie śmieciowym. Niewątpliwe kierunek jest dobry, bo ma w znacznym stopniu ograniczyć górę śmieci na wysypiskach. Podobne rozwiązania od lat sprawdzają się w wielu krajach europejskich.
Problem tylko w tym, że kraje te(np. Niemcy, Szwecja) dopracowywały swój system prze dziesięciolecia i dziś mają wysokie wyniki, w Polsce zrobiono JAK ZWYKLE. Na szybkiego, bez precyzyjnych i przemyślanych regulacji prawnych. No i… drożej.

Życzę wszystkim mieszkańcom i sobie, aby ten nowy system śmieciowy zadziałał i dał pozytywne efekty na przyszłość.